Side Effects Of Burning Incense Or Dhoop Agarbatti: आपल्याकडे बहुतांश घरांमध्ये एक गोष्ट नियमितपणे केली जाते. ती म्हणजे सकाळ, संध्याकाळ घरात उदबत्ती किंवा धूप लावणे. धूप किंवा उदबत्ती जोपर्यंत लावत नाही, तोपर्यंत फ्रेश, प्रसन्न वाटत नाही. घरात उदबत्ती लावली की घरातही कसं सुगंधित आणि सकारात्मक वाटू लागतं अशी अनेकांची भावना असते. पण, हेच आपण अगदी आवडीने आणि उत्साहाने करत असलेलं काम आपल्या आरोग्यासाठी मात्र धोकादायक ठरू शकतं, असा एक अभ्यास सांगतो आहे.
शतकानुशतके, धार्मिक विधी करण्यासाठी धूप जाळण्याची प्रथा आहे. परंतु, ही जुनी पद्धत तुमच्यासाठी हानिकारक असू शकते. लेखक आणि कंटेंट क्रिएटर कीथ बिशप यांनी इन्स्टाग्रामवर एक व्हिडीओ शेअर केला आहे, जिथे ते म्हणतात, “घरात धूप जाळल्याने PAH, पॉलीसायक्लिक अरोमॅटिक हायड्रोकार्बन्ससह अनेक विषारी रसायनांचे प्रमाण वाढते. एकंदरीत, अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की धूप जाळण्याच्या संपर्कात आल्याने फुफ्फुसांच्या कर्करोगाचा धोका वाढतो. याचसंदर्भात द इंडियन एक्स्प्रेसशी बोलताना आयुर्वेद चिकित्सक बीएएमएस, एमडी, पीएचडी डॉ. सुषमा सुमित यांनी सविस्त माहिती दिली आहे.
धूप जाळल्यावर हवेत कोणती रसायने सोडली जातात?
“जर दररोज घरात धूप जाळल्याने पॉली अ‍ॅरोमॅटिक हायड्रोकार्बन्स, कार्बोनिल, बेंझिनसारखी हानिकारक रसायने तयार होतात तर कर्करोगाचा धोका वाढतो.” धूप जाळल्यावर धूप काड्यांची रचना वेगवेगळ्या उद्योगांमध्ये बदलते. नैसर्गिक किंवा सेंद्रिय धूप काड्या ताज्या गाईच्या शेणापासून, कोळशाच्या, वाळलेल्या औषधी वनस्पती आणि फुलांपासून बनवल्या जातात, ज्यामुळे कोमिफोरा मुकुल एक्स्युडेट (गुग्गुलु), व्हेटेरिया इंडिका एक्स्युडेट (राल), लैव्हेंडर, रोझमेरी, गुलाबाच्या पाकळ्या (रोजा सेंटीफोलिया) आणि सॅन्टलम अल्बम हार्टवूड (चंदन) पावडरसारख्या घटकांसह एक सुगंध मिळतो. तूप किंवा गुळासारखे नैसर्गिक बंधनकारक घटक वापरले जातात आणि बांबूच्या कट्या धूप काड्यांसाठी आधार म्हणून काम करतात. या नैसर्गिक धूपांना मऊ आणि सूक्ष्म सुगंध असतो, असे डॉ. सुमित म्हणतात.
डॉक्टर स्पष्ट करतात की, तीव्र आणि दीर्घकाळ टिकणाऱ्या सुगंधी उदबत्तीची मागणी जास्त असल्याने, कृत्रिम अगरबत्ती अधिक लोकप्रिय झाल्या आहेत. हे सामान्यतः टाकाऊ लाकूड, प्लायवूड पावडर, भुसा किंवा विविध रंगीत पावडरींपासून बनवले जातात. यामध्ये सुगंधासाठी कृत्रिम सुगंधी तेलांचा वापर केला जातो.
सुगंधी तेल पातळ करण्यासाठी डायप्रोपिलीन ग्लायकॉलसारखे एक्स्टेंडर बहुतेकदा व्यावसायिकरित्या वापरले जातात. कृत्रिम अगरबत्ती जाळल्याने कणयुक्त पदार्थ, एरोसोल, बाष्पशील सेंद्रिय संयुगे, कार्बन मोनोऑक्साइड, कार्बन डाय ऑक्साइड, पॉलीएरोमॅटिक हायड्रोकार्बन्स, टोल्युइन, कार्बोनिल्स, बेंझिन, अल्डीहाइड्स आणि इतर संभाव्य हानिकारक पदार्थ बाहेर पडतात, असे डॉ. सुमित पुढे म्हणतात.
धूप जाळण्याच्या धुरामुळे होणारे आरोग्य धोके
डॉ. सुमित म्हणतात की, घरात सतत दीर्घकाळ अगरबत्ती जाळल्याने किंवा इतर कोणत्याही स्वरूपात जाळल्याने डोळ्यांतून पाणी येणे, अ‍ॅलर्जिक त्वचारोग आणि कर्करोगासारखे वरच्या श्वसनमार्गाचे आजार होऊ शकतात.
धूप जाळणे आणि कर्करोगाच्या जोखमीतील संबंध तपासणारे अभ्यास
डॉ. सुमित पुढे म्हणतात की, जगभरात अनेक साथीच्या आजारांचे अभ्यास करण्यात आले आहेत. चीनमधील १,२०८ फुफ्फुसांच्या कर्करोगाचे रुग्ण आणि १,०२८ समुदायातील सदस्यांचा समावेश असलेल्या एका केस-रेफरंट अभ्यासात असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे की, धुपाच्या धुराच्या संपर्कामुळे धूम्रपान करणाऱ्यांमध्ये फुफ्फुसाच्या कर्करोगाचा धोका वाढतो, रेडॉनच्या अतिरिक्त संपर्कामुळे धोका आणखी वाढतो. थायलंडमधील मंदिरातील कर्मचाऱ्यांवर केंद्रित असलेल्या आणखी एका अभ्यासात असे आढळून आले की, धूप जाळण्यामुळे होणाऱ्या कार्सिनोजेनच्या संपर्कामुळे कर्करोग होण्याचा धोका वाढू शकतो.
